ASBEST NEDİR? ASBESTİN KULLANIM ALANLARI

Asbest Nedir? Asbestin Genel Özellikleri

Asbest (asbestos) diğer adıyla amyant (amiante); ısıya, kimyasal maddelere, korozyona ve elektriğe dayanma kabiliyetine sahip doğal lifli yapıda bir silikat mineralidir. Bu nitelikler minerali faydalı kılsa da, asbest maruziyeti kanser ve kronik solunum yolu hastalıkları da dahil olmak üzere birçok sağlık problemine neden olmaktadır.

Asbest nedir sorusuna cevap verecek olursak; genel özelliklerine bakacak olursak; mukavemeti yüksek, yalıtım özelliği kuvvetli, çeşitli kimyasallara karşı direnç gösterebilen bir maddedir.

Asbestin Kullanım Alanları

Asbestin kullanımı çok eski yıllara dayanmaktadır. Özellikle geleneksel olarak bilinen ısı ve su yalıtım özellikleri nedeniyle sıva işinde, çatıların ve ocakların ısı yalıtımında, boruların su yalıtımında yaygın olarak kullanılmıştır. Sahip olduğu teknik özelliklerinin yanı sıra üretim maliyetinin de düşük olması nedeniyle Dünya üzerindeki ticareti hızlı bir şekilde artan asbeste o yıllarda sihirli mineral (magic mineral) unvanı verilmiştir. 1970’lerden itibaren başta kanser olmak üzere birçok ölümcül hastalığın etiyolojisinde asbest maruziyeti olduğunu gösteren araştırmaların artması ile birlikte, asbest üzerindeki “sihirli mineral” örtüsü yavaş yavaş kalkarak “katil toz” olarak anılmaya başlamıştır. Bugün gelinen nokta da Çevre ve Orman Bakanlığınca üretimi, kullanımı ve piyasaya arzı yasaklanmış olsa da, özellikle eski evlerde, okullarda, kamu binalarında ve gemilerde asbest içeren çok sayıda ürün mevcuttur.

Asbestin kullanım alanları, başta inşaat sektörü olmak üzere gemi, uçak, otomobil sanayiinde; ısı, ses ve yangın izolasyonunda, tekstil, çimento ve kağıt endüstrisinde yaygın olarak kullanılmıştır. Ülkemizde kentsel dönüşüm sürecinde gündeme gelen bina yıkımlarında da asbest içeren malzemelerin varlığı kaçınılmazdır.

Asbestin yoğun olarak kullanıldığı sektör inşaat sektörü olmakla beraber, iş kıyafetlerinde, günlük olarak kullandığımız araçların fren balatalarında ve korumasız malzemelerin mukavemetinin arttırılmasında kullanılmaktadır. Özel olarak asbest nerelerde bulunur sorusunu başlıklandıracak olursak:

Asbestin Sağlık Üzerine Etkileri

Asbest hava ile taşındığında tehlike arz eder. Aşağıda belirttiğimiz kaynakların herhangi birinde bulunan asbest hasar gördüğünde, asbest lifleri açığa çıkar. Açığa çıkan asbest tozu çevreye yayılır, havaya karışan asbest liflerinin solunması sonucu asbeste maruz kalınmaktadır.

İçerisinde bulunan bileşenlere göz önüne alacak olursak yaşamımızı idame ettirdiğimiz evde asbest kullanımı ve günlük olarak çalıştığımız ya da ihtiyaçlarımızı karşılamak üzere bulunduğumuz işyerleri ve binalarda asbest kullanımının oldukça yaygın olduğu bilinen bir gerçektir.

Buralarda yaşanan olumsuzluklar sonucunda ise

• Asbestozis,
• Akciğer Kanseri,
• Kronik Akciğer Hastalıkları,
• Gastrointestinal Sorunlar ortaya çıkabilmektedir.

Asbestozis

Asbest liflerini çözme esnasında üretilen asidin, akciğer zarında oluşturduğu tahribata verilen isimdir.

Asbest liflerini Hastalığın ortaya çıkması 10-20 sene arası bir süre gerektirir ve genelde tersane işlerinde çalışan kişilerde ortaya çıkar.

Akciğer Kanseri

Asbest etkileşimi akciğer dokusuna zarar vermektedir. Uzun süreli maruz kalınan durumlarda akciğer dokusunda bulunan hücrelerde anormal değişiklikler görülür. Bu değişikliklerin neticesinde ise kanser hastalığı ortaya çıkabilir.

Kronik Akciğer Hastalıkları

Asbest maruziyeti; KOAH, astım, akciğer katılaşması, uyku-apne hastalığı, bronşektazi gibi sağlık sorunları ortaya çıkartabilir.

Gastrointestinal Sorunlar

Asbest bulaşması sonucunda gastrointestinal sistem zarar görebilmektedir. Sonucunda ise; hazımsızlık sorunları (Dispepsi), kabızlık, ishal, reflü hastalığı, karaciğer hastalıkları, pankreas hastalıkları ortaya çıkabilmektedir.

Asbestle Güvenle Mücadele Yöntemleri

Asbest ile mücadele yöntemleri kapsamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 28539 sayılı yönetmelik ile yapılması gereken çalışmalar detaylandırılmıştır.

Bu yönetmelik kapsamında alınması gereken genel önlemler:

Asbestin bulunduğu çalışma alanlarına:

• Gerekli işaretlemeleri yapıp uyarı levhalarının konulması,
• Görevli dışında kimsenin dahil olmaması,
• Asbestin bulaşıcı özellik göstereceği alanlarda beslenme faaliyetlerinin yapılmaması gerekmektedir.

Asbestle çalışan işyerlerinde:

• - Koruyucu donanın, solunum cihazı gibi yapılan faaliyete uygun olarak kişisel koruyucu donanın önemlerini almak gerekmektedir.

Bu önlemlere ulaşmak için https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/01/20130125-24.htm adresini ziyaret edebilirsiniz.